Nekadašnji dekan Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu Draga Mastilović izjavio je da bi se cijela istorija srpskog naroda na prostoru Sarajeva mogla sažeti u rečenicu da je to bio viševjekovni kontinuitet trajanja i zatiranja, te da ono što se desilo sarajevskim Srbima u posljednjoj deceniji 20. vijeka predstavlja vrhunac procesa zatiranja.

“To je vrhunac zatiranja i to ne samo fizičkog već i ekonomskog, kulturnog, duhovnog, istorijskog, da bi se to na kraju pretvorilo u zatiranje pamćenja i prava na pamćenje, koje nažalost i danas traje”- rekao je Mastilović.

On je naglasio da progon Srba predstavlja vrhunac stradanja i zaokruživanje procesa zatiranja Srba u Sarajevu koji su preko noći postali beskućnici i krenuli u izbjeglištvo i rasijanje širom svijeta, ostavljajući ne samo svoju imovinu, već i grad koji su vijekovima gradili.

“Srbi ni grobove svojih najmilijih nisu ostavljali i njih su nosili sa sobom, kao siguran znak i zavjet da se u taj grad više nikada neće vratiti”- rekao je Mastilović za “Večernje novosti”.

Gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić izjavio je da je “seoba” Srba iz Sarajeva 1996. godine najveće demografsko pomjeranje jednog naroda poslije Drugog svjetskog rata na jednom mikroprostoru.

“Ljudi su izašli zbog straha za živote jer su znali da su imali krvave napade muslimana cijeli rat na njihova naselja. Nisu mogli očekivati sigurnost ako ostanu. Strahovali su od odmazde muslimana i prijetnji /Alije/ Izetbegovića da će hapsiti sve koji su nosili pušku. A ljudi koji su nosili pušku bili su domaćini koji su branili svoje domove i nikoga nisu napadali”- rekao je Ćosić.

On je naveo da je manji broj Srba koji su izašli te 1996. ostao na području sadašnjeg Istočnog Sarajeva i napravljen je grad koji iz godine u godinu raste i razvija se.

Načelnik opštine Sokolac Milovan Bjelica podsjetio je da su sarajevski Srbi tokom egzodusa iz Sarajeva prenosili i posmrtne ostatke svojih najmilijih, što je jedinstven primjer.

“Egzodus Srba iz Sarajeva jedan je od istorijskih događaja u rangu egzodusa Jevreja iz Španije i Grka iz Male Azije. Srbi izbjegli iz Sarajeva dali su dodatni impuls životu svih gradova u Republici Srpskoj i Srbiji u koje su izbjegli, te su u njima oplemenili kulturni, naučni i svaki drugi segment života. Dali su veliku žrtvu za stvaranje i odbranu Srpske”- rekao je Bjelica.

Prema zvaničnim podacima, egzodus oko 120.000 Srba počeo je 17. februara 1996. godine na pravoslavne Zadušnice i trajao je do 16. marta.

Srbi su napustili odbranjene opštine i naselja tadašnjeg Srpskog Sarajeva – Grbavicu, Nedžariće, Ilidžu, Ilijaš, Hadžiće, Vogošću, Rajlovac, okolna sela i zaseoke iako su u Odbrambeno-otadžbinskom ratu srpski borci Sarajevsko-romanijske regije zaustavili 35 ofanziva muslimanskih vojnika.

Za odbranu ovih prostora, život je dalo više od 4.000 boraca, oko 3.500 ih je ranjeno, oko 1.000 sahranjeno na Vojničkom groblju “Novi Zejtinlik” na Sokocu.

Prema popisu iz 1991. godine, u Sarajevu se od 525.000 stanovnika njih 157.000 izjasnilo kao Srbi.

Na popisu 2013. u Kantonu Sarajevo od 413.000 stanovnika kao Srbi izjasnilo se njih 13.000 ili 3,2 odsto.

Izvor: SRNA