Profesor na Filološkom fakultetu u Banjaluci Zorica Nikitović izjavila je Srni da srpski narod nema nikakav problem sa svojim identitetom jer ima i putokaze i mehanizme zahvaljujući kojim fukcioniše i na egzistencijalnom i na duhovnom planu.

Nikitovićeva koja je učestvovala na naučnom skupu “Srpski pisani spomenici iz srednjovjekovne Bosne i Huma – proučavanje Čajničkog jevanđelja” koji je juče završen ocijenila je da je to bio sjajan društveni, kulturni i naučni događaj.

“Multidisciplinarno iz više naučnih disciplina pokušavali smo, svako iz svog istraživačkog polja, da baci svjetlo na srpske sveštene spomenike, svu kulturu koja je baštinjena u `knjizi starostavnoj` na osnovu koje su naši preci vršili svoja sveta bogosluženja u crkvama ili u svom ličnom molitvenom pravilu”- rekla je Nikitovićeva i napomenula da je skup u Istočnom Sarajevu okupio učesnike iz šest zemalja i 22 institucije.

Ona je ukazala da su ateistički pritisak i komunizam u 20. vijeku znatno usporili proučavanje srpske srednjovjekovne baštine na jedinoj mogućoj osnovi, kao i da su Srbi još od perioda između dva svjetska rata pa do dešavanja devedesetih godina prošlog vijeka uvijek bili “na ivici noža”.

“Stalno moramo iznova da dokazujemo i svoje postojanje, pravo na postojanje i pravo na spomenike. To je valjda srpska sudbina sa kojom svaka generacija mora da se nosi”- istakla je Nikitovićeva.

Ona je poručila da od nas samih zavisi da li bismo mogli da živimo u tuđoj koži i pod tuđim identitetom.

Nikitovićeva je naglasila da srpski narod nema nikakav problem sa svojim identitetom, jer ima tako duboko ukorijenjenu tradiciju i dubinu svetosavsku koju je Sveti Sava utemeljio prvim srpskim zakonikom – Zakonopravilom /ili Krmčijom, odnosno Nomokanonom ili Zakonopravilo/iz 1219. godine kakav Evropa u tom periodu nije imala.

“Sveti Sava je dao zakonik bugarskoj crkvi, pa je iz Bugarske prenesen u rusku crkvu i vijekovima sva do štampanja prve knjige u 18. vijeka kada se Zakonopravilo, kako ga je njen tvorac imenovao, počinje širiti štampanim putem. Dakle, u toj knjizi su utemeljeni postulati našeg života koji se prenosili sa koljena na koljeno”- naglasila je Nikitovićeva.

Ako svaka generacija učestvuje u tom prenošenju iskustva, napomenula je Nikitovićeva, onda to nije mit, nije zavjet ili predanje, to nisu prazne riječi bez smisla, nego je to srpsko egzistencijalno tkivo u kojem je nedjelja dan za prinošenje molitve Bogu kako je to u zapovijestima i rečeno.

Ona je ukazala da nisu samo ekonomija i privreda prioritetne u listi društvene ogranizacije jedne države i društveno-političke strukture.

Na pitanje koliko su se pravoslavni Srbi odrodili od onoga što stoji u knjigama starostavnim, poput Čajničkog jevanđenja, Nikitovićeva je rekla da je to pitanje za svakoga od nas.

“Svako od nas treba da se preispita. Kako pjesnik kaže: `Iz novih fresaka stara tuga vije` ili kad se Vasko Popa pita: `Otkud moje oči na licu tvome, anđele brate?` kada je ugledao svoje oči na ikoni mileševskoj”- navela je Nikitovićeva.

Ona je rekla da srpski narod ima problem sa razumijevanjem prošlosti, a da li će imati vezu stvaralačku i životnu, to zavisi od svakog pojedinca i izbora filozofije života.

Nikitovićeva je kao ilustraciju navela da će mnogi odmah prihvatiti neku zapadnjačku ideologiju, a kada im se kaže da nedeljom odu u crkvu, to smatra nečim konzervativnim.

“Nisam baš sigurna da je to konzervativno jer imamo mjesto u kome postoji izvor vode žive. Kada Hristos kaže Samarićanki: `Kada bi tražila dao bih ti izvor vode žive od koje nikada nećeš ožedniti`. Crkva je mjesto gdje možemo da ostavimo svoja životna bremena i poteškoće. Velika Isidora Sekulić je govorila kada je ulazila u crkvu da je `bila kao ovca kojoj su sve četiri noge svezane, a izlazila svijetla i radosna sa mišlju kako da ispuni sljedeći dan i onaj iza toga`”- istakla je Nikitovićeva.

Ona je ocijenila da je njeno lično osjećanje da su sada ljudi prilično dezorijentisani i da tragaju za smislom na pogrešnim mjestima, što može da dovede do ozbiljanih psihičkih oboljenja i do bezizlaza.

Treći naučni skup “Srpski srednjovjekovni spomenici iz Bosne i Huma – proučavanje Čajničkog jevanđelja” sa međunarodnim učešćem, koji su organizovali Mitropolija dabrobosanska i Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske održan je od petka, 6. oktobra, do juče.

U Naučnom odboru su bili akademici Branko Letić, Anatolij Arkadjevič Turilov, Jasmina Grković Mejdžor, profesori Janis Tarnanidis, Vladislav Topalović, Jelica Stojanović, Viktor Savić i Zorica Nikitović.

Izvor: SRNA