Monografija “Kultura Srba u Sarajevu 1468-1941” je zavještanje generacijama mladih o svemu što su Srbi bili u Sarajevu i o ogromnom kulturno-istorijskom nasljeđu koje su ostavili u tom gradu, izjavila je danas u Istočnom Novom Sarajevu direktor Arhiva BiH Danijela Mrda.

Mrda i direktor Instituta istorijskih nauka Univerziteta u Istočnom Sarajevu Draga Mastilović promovisali su danas u Istočnom Novom Sarajevu ovu monografiju, koja je zajednički projekat arhiva Srbije, BiH i Republike Srpske.

Ona je navela da je njihov trogodišnji naučnoistraživački rad kapitalizovan ovom monografijom koja je na 515 strana obuhvatila period od prvih turskih zapisa i deftera u kojima se pominje hrišćanska zajednica, odnosno Srpska pravoslavna crkva u Sarajevu pa do početka Drugog svjetskog rata.

Mrda je istakla da je riječ o izuzetnom poslu u kojem su učestvovali stručnjaci iz Republike Srpske, sa Univerziteta u Istočnom Sarajevu, iz BiH i Državnog arhiva Srbije.

“To je zajednički projekat. Urednici monografije smo direktor Državnog arhiva Srbije Miroslav Perišić i ja kao direktor Arhiva BiH. Iza nas je tri godine ozbiljnog rada na dokumentima, artefaktima i istorijskim predmetima, koji su rezultovali u nekoliko različitih oblasti koje smo obradili”- navela je Mrda.

Ona je izrazila zadovoljstvo što je promocija održana u Srednjoj školi “28. juni” upravo zbog velikog interesovanja učenika, profesora i studenata Univerziteta u Istočnom Sarajevu i što su imali priliku da se više informišu, ne samo o arhivsko-crkvenoj postavci koja je bila izložena u Administrativnom centru Vlade Repubike Srpske, već i o sadržaju monografije.

Mastilović je istakao značaj predstavljanja monografije, koja se zvanično naziva katalog o istoriji i kulturi Srba u Sarajevu od nastanka grada do 1941. godine koja je dio značajnog nacionalnog projekta koji su zajednički realizovali Državni arhiv Srbije i Arhiv BiH.

“Monografija obuhvata obilje sadržaja, od pregleda istorijata Srba u Sarajevu, zatim kulture, pismenosti i duhovnosti, te predstavlja jedinstveno djelo kada je riječ o kulturi i istoriji Srba u Sarajevu”- rekao je Mastilović.

On je naglasio da je djelo značajno za sagledavanje slike o prisustvu Srba na ovoim prostorima i bogatstvu njihove kulture, o čemu svjedoči i riznica Stare sarajevske crkve koja sadrži kulturno-istorijsko blago srpskog naroda, ne samo u Sarajevu nego na cijelom prostoru zapadno od Drine.

“Moj zadatak u ovom projektu bio je da u ime Republike Srpske i BiH koordinišem projekat i napišem pregled o istoriji Srba u Sarajevu od nastanka grada do 1941. godine. Ta istraživanja su nesumnjivo pokazala da je srpski narod prisutan na ovim prostorima još od devetog vijeka”- rekao je Mastilović.

On je podsjetio da se u znamenitim Ajnhartovim “Analima franačkog kraljevstva” može pronaći prvi put u istorijskim izvorima da se Srbi zapadno od Drine pominju po svom etničkom imenu.

“Zatim kroz cijeli srednji vijek, specifično na prostoru Sarajeva još iz ranog 16. vijeka imamo podatke putopisaca kao što je Katarin Zen i još nekih koji nesumnjivo govore da je prostor Gornje Bosne kako je oni nazivaju od Vrhbosne do Kosovske Mitrovice naseljen Srbima i Turcima, te da ima kolonija Dubrovčana u Sarajevu i to je jedini narod koji postoji na tim prostorima”- rekao je Mastilović.

On je istakao da to predstavlja veoma značajan podatak u današnje vrijeme kada se Srbima pokušava osporiti pravo na život na prostoru zapadno od Drine.

“To ukazuje i na značaj ovog projekta za izgradnju, ne samo naše kolektivne kulture sjećanja, već i kao nepobitno svjedočanstvo o tome da su Srbi prisutni na ovom prostoru od ranog srednjeg vijeka do današnjeg dana, iako su prošli kroz razna iskušenja i turbulentne vijekove istorije pod mnogim okupatorima – vijekovi osmanske okupacije, zatim Austrougrske, Prvi svjetski rat, Drugi svjetski rat i kao vrh ledenog brijega dešavanja 1990-tih godina”- ukazao je Mastilović.

Prema njegovim riječima, tokom posljednje decenije 20. vijeka pokušano je da se biološki unište Srbi zapadno od Drine, što su planovi koji traju i danas.

“Zbog toga je značajno raditi ovakve projekte i predstavljati ih, posebno u školama, zbog omladine i djece koja treba da znaju koliko je ukorijenjen srpski narod na ovim prostorima, te da niko ne može da im kaže da su odnekud došli na ove prostore”- napomenuo je Mastilović.