Svjedoci smo da se iz dana u dan pojavljuju nove droge, napravljene u posebnim laboratorijima širom svijeta.

Dobro su poznate prirodne droge koje su korišćene u raznim ritualima, radi uklanjanja bolova, pojačavanja snage ratnika i u drugim svrhama hiljadama godina unazad, a tako i one sintetičke.

Napretkom tehnologije i nauke čovječanstvo je od narodne medicine i upotrebljavanja ovih supstanci došlo do proizvodnje sintetičkih psihoaktivnih supstanci.

Kada su sintetičke droge preuzele prevlast

Kada je ovo sve počelo? Odgovor bi možda trebali da potražimo u prvoj polovini 20. vijeka.

Naime, završetkom Prvog svjetskog rata njemačko carstvo se ukida, a osniva se Vajmarska republika kao država sa demokratskim uređenjem. Berlin u to doba postaje centar eskapizma i vještačkih rajeva. Novi politički sistem i tendencije nisu bile pogodne za njemačko društvo čije se razočarenje usljed gubitka rata liječilo razvratom i nemoralom koji je vrvio na svakom ćošku.

Zlatne dvadesete u doba Vajmarske republike, gdje su se kokain, morfijum, heroin i različite druge supstance trošile u ogromnim količinama među njemačkim društvom, samo su bile uvertira u nešto ozbiljnije što će uslijediti nakon 1933. godine kada nacionalsocijalistička njemačka partija, na čelu s Adolfom Hitlerom, dolazi na vlast.

Iako su se nacisti predstavljali kao disciplinovani, ideološki strogo nastrojeni sa rigoroznom politikom protiv svih vrsta psihoaktivnih supstanci imali su i oni svoju slabost, i to prema sintečkim drogama, koje će postati njihovi veliki „saveznici“ u ratu. Jedna supstanca koja je dominirala u proizvodnji u nacističkoj Nemačkoj bio je metanfetamin ili pervitin, pod kojim nazivom se prodavao u apotekama širom Trećeg rajha. Ova supstanca, koja se prodavala u obliku tablete, postala je poznata kao narodni lijek koji je bio namijenjen svim domaćicama, studenatima, kao i vojnicima koji su početkom rata nafiksani jurišali i osvajali veliki broj teritorija.

Fabrika narodnog lijeka

Opaka laboratorija koja je proizvodila ovaj narodni lijek nalazila se na jugoistoku periferije Berlina. Bila je to u stvari fabrika Temler, osnivača Teodora Temlera, koja je počela sa radom 1933. godine. Prethodno se na ovom mjestu nalazila fabrika hemikalija ,,Tempelsfoh”, suvlasnika Jevrejina Alberta Mendela, koja mu je oduzeta odmah nakon stupanja zakona sa rasističkom politikom.

Od ovog trenutka počinje procvat farmaceutskih istraživanja i proizvodnje supstanci koje su bile namijenjene modernom čovjeku radi ublažavanja bolova, poboljšanja raspoloženja i nesmetanog rada bez sna. Mnoge inovacije iz tog doba i danas se koriste.

Kako je Njemačka doživjela poraz u Prvom svjetskom njena teritorija je znatno smanjena, a ona kao takva nije imala dovoljno prirodnog resursa za ponovne oružane sukobe. Bilo je očigledno da te resurse mora dobiti vještačkim putem. Pored sintetičkog goriva, koje je bilo dobijeno iz uglja i sintetičke gume, proizvodili su i lijekove, pa čak i narkotike. Na jednoj strani vodila se velika bitka protiv droga poput kokaina i heroina, a na drugoj se vodila nesmetana proizvodnja sintetičkih psihoaktivnih supstanci unutar farmaceutskih kompanija.

Doping

Istorija metamfetamina u nacističkoj Njemačkoj počinje od Olimpijskih igara u Berlinu 1936. godine kada je supstanca pod nazivom benzedrin ili amfetamin bila legalno korišćena kao doping proizvod, što je uočio doktor Fric Haušild, koji je radio u kompaniji Temler.

Doktor Haušild je bio privržen radu japanskih naučnika koji su još 1887. godine sintetizovali jedan molekul N-metilamfetamina, a onda ga tek 1919. godine kristalizovali u čistom obliku.

Droga je dobijena iz efedrina koja ima funkciju da stimuliše rad srca, sprečava glad i čisti bronhije. Doktor Haušild je 1937. godine otkrio novi način sintetizovanja metamfetamina, a fabrika Temler je proizvela prvi njemački metilamefetamin, poznat na tržištu kao pervitin.

Čarobna pilula

Vermaht će ubrzo preuzeti ovu formulu i upotrijebiti nad svojim vojnicima. Uoči rata, u proljeće 1938. godine, profesor doktor Oto F. Ranke, načelnik Instituta za opštu i vojnu fiziologiju u Berlinu, doznaje za čarobnu tabletu pervitina, koju namjerava da isproba i na vojnicima Vermahta.

Spremajući se za rat nacistička Njemačka je radila na poboljšanju svoje vojske. Najveći neprijatelj nacistima, po doktoru Rankeu, bio je umor koji je trebao da se prevaziđe u nastupajućim bitkama. Sprovedeni su eksperimenti u kojima su medicinski službenici uzimali tablete pervitina i rješavali matematičke i logičke zadatke od osam sati uveče do četiri sata popodne sutradan.

Iako je ova tableta pomagala da se za 20 procenata poveća kapacitet pluća i unos kiseonika, ona je imala i neželjene efekte. Ispitanici koji su uzeli pervitin nisu dobro vladali procesima iz malog mozga niti su tačno rješavali matematičke zadatke, ali su zato izdržali budni cijelo vrijeme eksperimenta. Doktor Ranke nije bio oduševljen ovim proizvodom, pogotovo jer je tableta pervitina za sobom nosila zavisnost.

Vojno oružje Vermahta

Iako je doktor Ranke izričitio zabranio korištćenje ovog lijeka u vojne svrhe i pozvao da se pervitin u potpunosti izbaci sa tržišta, to nije bilo više moguće. Pervitin je uzeo maha u svim kasarnama; tablete ovog lijeka dijelile su se poput čokoladica svim vojnicima.

Odmah po izbijanju rata 1. septembra 1939. godine ova tableta se koristila u napadu na Poljsku, gdje stiče svoju slavu. Ovo čudo od lijeka koristio je i general Guderijan u invaziji na Francusku u kojoj je za manje od sto sati osvojio teritorije i ovim podvigom formirao Blickrig.

Kasnije, general Ervin Romel svoje brzo napredovanje jurišima u prvim fazama rata mogao je takođe zahvaliti pervitinu. Iako je ovaj lijek poboljšao napredovanje njemačke vojske na frontovima, u poznim fazama rata doveo je do potpune zavisnosti, halucinacija i psihoza vojnika.

Kad met odsvira kraj

Kako je rat ulazio u drugu fazu polako se počela odmotavati situacija i sa pervitinom. U jesen 1941. godine vojnici Vermahta na Istočnom frontu polako ulaze u zimu, a Crvena armija dobija pojačanje od elitnih divizija iz Sibira. Kraj 1941. godine je bio koban kako za Vermaht tako i za Hitlera, koji je naredio zabranu bilo kakvog povlačenja.

Kako je rat ulazio u dublju fazu nizali su se neuspjesi, a jedina utjeha njemačkoj vojsci je sad bio pervitin. Bitka sa iscrpljenosti, Crvenom armijom i vremenskim neprilikama, koje su teško padale vojnicima, uzimala je maha. Od ovog trenutka pervitin nije više bio korišćen za jurišanje i osvajanje nego za preživljavanje. Sve veća zavisnot od pervitina proizvela je potpuni kolaps u vojsci koja je polako izgubila snagu do kraja rata.

Iako se o ovoj temi dosta pisalo u zadnje vrijeme, jedno od boljih i temeljnih istraživanja  sproveo je njemački autor i scenarista Norman Oler u svom djelu „Odvaljeni – Droge u Trećem rajhu“, gdje je opisana detaljna situacija o proizvodnji i korišćenju narkotika u nacističkoj Nemačkoj.

Autor: Isidora Jović